Don Miguel Ruiz
Tôi muốn kể với bạn một câu chuyện cổ về một người đàn ông không tin vào tình yêu. Anh ta cũng chỉ là một con người rất bình thường như tôi và bạn, nhưng điều đã khiến anh ta trở nên đặc biệt chính là quan niệm cho rằng tình yêu không hề tồn tại trên thế gian này. Lẽ dĩ nhiên, đây là một người từng trải trong tình yêu và đồng thời cũng đã mất nhiều thời gian quan sát cuộc sống của tất cả mọi người chung quanh. Anh ta đã dành phần lớn cuộc đời mình để đi tìm tình yêu, nhưng kết cục là anh ta hiểu rằng tình yêu đích thực không hề tồn tại.
Ở bất cứ nơi nào đặt chân đến, anh ta đều bảo với mọi người rằng tình yêu chỉ là một thứ phù phiếm. Nó chẳng khác nào một sản phẩm sáng tạo của giới văn sĩ, của những tín ngưỡng tôn giáo nhằm chi phối phần tâm hồn yếu đuối của con người, điều khiển con người và làm cho họ phải tin vào tôn giáo. Theo anh, tình yêu không hề có thực và đó chính là nguyên nhân vì sao không một ai có thể tìm thấy được tình yêu trong cuộc sống.
Đây là một người đàn ông thực sự rất thông minh và có tài thuyết phục. Anh ta đọc và tìm hiểu rất nhiều sách vở, học ở những trường đại học danh tiếng nhất và trở thành một học giả được mọi người kính trọng. Anh ta có thể phát biểu ở tất cả những nơi công cộng trước mọi kiểu thính giả khác nhau và lập luận của anh ta hết sức chặt chẽ. Anh ta thường nói rằng tình yêu chẳng khác nào một thứ thuốc phiện, nó có thể làm cho bạn cảm thấy hưng phấn nhưng đi liền với nó là một nhu cầu mãnh liệt. Bạn có thể trở thành một kẻ nghiện ngập tình yêu, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu hàng ngày bạn không được cung cấp “thuốc yêu” đều đặn? Bởi vì tương tự như những con nghiện, bạn cũng sẽ đến lúc lên cơn thèm thuốc.
Anh ta cho rằng phần lớn các mối quan hệ yêu đương cũng giống như mối quan hệ giữa con nghiện và kẻ cung cấp ma túy. Trong mối quan hệ này, người yêu say đắm đóng vai trò như con nghiện, còn kẻ hời hợt sẽ trở thành bên bán ma túy. Kẻ cung cấp ma túy này cũng chính là người kiểm soát toàn bộ tình thế. Bạn có thể hiểu rõ điều đó bởi vì thông thường trong tình yêu luôn có một người yêu rất mãnh liệt còn người kia lại hoàn toàn thờ ơ trước tình yêu ấy và vì thế họ có thể lợi dụng tình yêu của đối phương. Hãy quan sát cách mà những người đang yêu chi phối lẫn nhau, quan sát những hành động và những phản ứng của họ. Quan hệ đấy chẳng khác nào mối quan hệ giữa con nghiện và kẻ buôn ma túy vậy.
Con nghiện, với nhu cầu được yêu mãnh liệt của mình, sống trong nỗi lo sợ thường trực rằng một ngày nào đó anh ta sẽ không còn nhận được thuốc nữa. Anh ta sẽ nghĩ rằng: “Mình làm sao sống được nếu cô ấy rời xa mình?” Nỗi lo sợ càng to lớn khiến anh ta muốn được chiếm hữu: “Cô ấy nhất định phải là của mình.” Con nghiện liền trở nên ghen tuông và hay đòi hỏi chỉ vì nỗi lo lắng sẽ không được tiếp thêm liều thuốc tình yêu. Trong khi đó, “người bán thuốc” hoàn toàn làm chủ và chi phối tình huống bằng cách điều chỉnh lượng thuốc cung cấp nhiều, ít hoặc thậm chí là chấm dứt hẳn. Điều này khiến con nghiện bị trói buộc hoàn toàn vào tình yêu và sẵn sàng hy sinh mọi thứ chỉ để không bị người kia ruồng bỏ.
Chàng trai tiếp tục giải thích cho mọi người nguyên nhân vì sao tình yêu không hề tồn tại trên thế gian này: “Điều mà mọi người cho là “tình yêu” chẳng khác nào một mối quan hệ đầy những lo lắng, sợ hãi được xây dựng trên nền tảng của sự điều khiển và chi phối lẫn nhau. Vậy thì đâu là sự tôn trọng lẫn nhau? Đâu là tình yêu đích thực mà họ mong muốn? Câu trả lời là họ không hề có tình yêu. Trong lễ cưới của mình, những đôi uyên ương trước sự làm chứng của linh mục, của gia đình và bạn bè đã từng thề thốt với nhau rất nhiều điều thiêng liêng, cao cả. Họ nguyện sống với nhau trọn đời, sẽ luôn yêu thương và tôn trọng lẫn nhau và sẽ sống vì nhau nhau dù lúc hạnh phúc hay lúc khó khăn hoạn nạn. Điều đáng ngạc nhiên là họ hoàn toàn tin tưởng vào những lời nguyện ước đó. Thật đáng tiếc, chỉ sau đám cưới một tuần hay một vài tháng, chẳng lời thề thốt nào vẫn còn được các bên giữ gìn nguyên vẹn.”
“Tình yêu giờ đây chẳng khác nào một cuộc tranh giành tầm ảnh hưởng để phân định đâu là kẻ có khả năng chi phối người khác. Ai sẽ trở thành người cung cấp thuốc phiện và ai sẽ bị biến thành con nghiện? Bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng chỉ vài tháng sau khi cưới, sự tôn trọng mà họ đã từng thề thốt dành cho nhau hoàn toàn tan biến. Cái còn sót lại trong tình yêu chỉ còn là những nỗi oán giận, những chất độc tinh thần và những đòn trả đũa nhằm làm tổn thương nhau từng chút một. Tất cả những sai lầm này cứ lớn dần cho đến khi tình yêu đã chấm dứt từ lúc nào không biết. Nguyên nhân duy nhất khiến họ vẫn còn chung sống cùng nhau chính là nỗi lo sợ bị cô đơn, sợ phải lắng nghe những lời chỉ trích hay phán xét từ người khác và từ chính bản thân mình. Vậy thì tình yêu tồn tại ở đâu?”
Trong những bài diễn thuyết của mình, anh ta thường hay nhắc đến những cặp vợ chồng đã từng chung sống với nhau ba mươi, bốn mươi hay thậm chí là năm mươi năm và họ luôn tự hào về điều đó. Vậy mà khi nhắc đến mối quan hệ của mình, họ lại nói: “Vậy mà cuộc hôn nhân này vẫn tồn tại.” Điều này có nghĩa là một trong hai người đã phải chịu thua người kia. Chẳng hạn, đến một thời điểm nhất định của sự mâu thuẫn, người phụ nữ thôi không “đấu tranh” nữa và quyết định sẽ tiếp tục chịu đựng. Như vậy, người nào có lý trí mạnh mẽ hơn và tình yêu hời hợt hơn sẽ chiến thắng cuộc chơi. Vậy đâu là ngọn lửa tình yêu của hai tâm hồn trong khi họ đối xử với nhau chẳng khác nào một vật sở hữu khi luôn tự nhủ rằng: “Cô ấy phải là của mình” hay “Anh ấy phải là của mình”.
Anh ta tiếp tục đưa ra những luận cứ về sự hư vô của tình yêu: “Tôi đã từng trải nghiệm tất cả những điều nói trên. Và kể từ đấy trở đi, tôi đã không còn cho phép người khác quyền chi phối lý trí và kiểm soát cuộc đời tôi dưới danh nghĩa của tình yêu nữa”. Những lý lẽ anh ta đưa ra logic đến nỗi rất nhiều thính giả đã hoàn toàn bị chinh phục. Họ đi đến kết luận rằng tình yêu chỉ là một ảo tưởng.
Một ngày nọ, khi người này đang đi dạo trong công viên thì trông thấy một thiếu phụ xinh đẹp đang ngồi khóc trên ghế đá. Cảnh tượng này khơi dậy trí tò mò trong đầu anh ta. Ngồi xuống cạnh thiếu phụ, anh ta lịch sự đề nghị được giúp đỡ và hỏi tại sao nàng lại khóc. Bạn hãy thử tưởng tượng nỗi ngạc nhiên của anh ta khi nghe câu trả lời rằng nàng khóc chỉ vì tình yêu không hề tồn tại. Anh ta liền tự nhủ: "Thật lạ! Trên đời này lại có một phụ nữ tin rằng tình yêu không tồn tại ư?" Trí tò mò thôi thúc anh ta phải tìm hiểu nhiều hơn về người phụ nữ.
"Tại sao cô lại không tin vào sự tồn tại của tình yêu?", anh hỏi.
"Đó là một câu chuyện khá dài", thiếu phụ đáp lời, "Tôi lập gia đình từ khi còn rất trẻ với tất cả tình yêu, những mơ mộng ấp ủ và cả những niềm hy vọng, niềm tin rằng tôi sẽ chia sẻ cuộc đời mình với anh ấy. Chúng tôi đã cùng nguyện ước sẽ dành cho nhau sự chung thủy, tôn trọng và chân thành. Nhưng mọi thứ đã thay đổi một cách nhanh chóng. Trong khi tôi là một người vợ, một người mẹ hết lòng vì gia đình và con cái thì chồng tôi lại quá đam mê theo đuổi sự nghiệp của mình. Với anh ấy, thành công và tiếng tăm là điều quan trọng hơn cả hạnh phúc gia đình. Anh ấy không còn tôn trọng tôi nữa và tôi cũng thế. Chúng tôi làm tổn thương nhau và rồi đến một ngày, tôi hiểu rằng chúng tôi đã không còn yêu thương nhau nữa.”
“Nhưng những đứa trẻ vẫn cần có bố. Đấy chính là nguyên nhân níu chân tôi lại và làm mọi việc để có thể đỡ đần, động viên anh ấy. Giờ đây, khi các con đã trưởng thành và tìm được lối đi của riêng mình, tôi chẳng còn lý do gì để ở bên anh ấy. Cuộc hôn nhân này tồn tại không một chút tôn trọng và sự tử tế. Tôi nhận ra rằng thậm chí nếu tôi kết hôn với người khác, cuộc sống cũng sẽ không hề thay đổi bởi vì tình yêu chưa bao giờ tồn tại trên thế gian này."
Khi đã hiểu rõ hơn những suy nghĩ của thiếu phụ, anh khẽ ôm nàng vào lòng an ủi: "Cô nói đúng. Tình yêu không hề hiện hữu trên đời. Chúng ta đã tìm kiếm tình yêu, chúng ta đã mở rộng con tim sẵn sàng đón nhận và tận hưởng tình yêu. Nhưng điều đó chỉ khiến cho cảm xúc của chúng ta càng dễ bị tổn thương và tất cả những gì mà chúng ta nhận được chỉ là sự ích kỷ. Điều này làm cho tâm hồn chúng ta đau khổ bất kể chúng ta có nhận ra điều đó hay không. Cho dù chúng ta tiếp tục xây dựng bao nhiêu mối quan hệ tình cảm đi chăng nữa thì điều tương tự cũng vẫn lặp lại. Vậy thì việc gì chúng ta phải tìm kiếm tình yêu nữa?"
Kể từ lần gặp gỡ bất ngờ đó, họ dần khám phá giữa họ có rất nhiều điểm chung và nhanh chóng trở thành những người bạn thân thiết. Đây thực sự là một tình bạn tuyệt vời. Họ luôn tôn trọng lẫn nhau và chưa một lần làm cho nhau đau khổ. Những lần được ở bên nhau là những lần họ thực sự hạnh phúc. Giữa hai tâm hồn hoàn toàn không có sự đố kỵ hay ghen tuông, cũng không hề có sự độc chiếm lẫn nhau. Tình cảm giữa họ ngày càng sinh sôi nảy nở. Họ hạnh phúc khi bên nhau bởi vì đó là những phút giây vui vẻ. Và họ nhớ nhau da diết khi thiếu vắng nửa còn lại.
Một ngày nọ, người đàn ông có việc phải rời khỏi thị trấn. Trong đầu anh bỗng nảy sinh một suy nghĩ kỳ lạ: "Phải chăng tình cảm của mình đối với cô ấy lại là tình yêu? Nhưng tại sao lần này tình yêu đến với mình lại khác xa so với những gì trước đây đến thế? Đây rõ ràng không phải là thứ tình yêu mà văn thơ thường đề cập đến, cũng phải là thứ tình yêu mà tôn giáo thường hay ca ngợi bởi vì mình cảm thấy hoàn toàn không bị ràng buộc với cô ấy. Mình không lấy đi bất cứ điều gì từ cô ấy, cũng không cần cô ấy phải chăm sóc cho mình. Mình không đổ lỗi cho cô ấy vì bất kỳ khó khăn nào mà mình gặp phải hay trút bỏ những gánh nặng trong cuộc đời lên cô ấy. Cả hai đều có những giây phút tuyệt vời khi bên nhau và tận hưởng cuộc sống cùng nhau. Mình hoàn toàn tôn trọng tất cả những suy nghĩ hay cảm xúc của cô ấy. Cô ấy cũng chưa bao giờ khiến mình phải buồn phiền cả. Khi cô ấy ở bên người khác, mình không cảm thấy ghen tuông. Khi cô ấy thành công, mình không cảm thấy đố kỵ. Lẽ nào tình yêu đang tồn tại, nhưng khác xa với những gì mà mọi người vẫn thường nghĩ?"
Anh ta cảm thấy khó lòng đợi đến lúc được về nhà để tâm sự với người phụ nữ những gì mà anh đang suy nghĩ. Nhưng khi anh định bắt đầu nói ra tình cảm của mình thì nàng đã ngắt lời: "Em hiểu những gì mà anh đang muốn nói. Đã từ lâu rồi em cũng có những cảm nhận như anh, nhưng em chưa dám bộc bạch những tình cảm đó bởi vì em hiểu rằng anh không tin vào sự tồn tại của tình yêu. Có lẽ tình yêu đang nảy nở giữa chúng ta, nhưng không như những gì mà chúng ta đã từng quan niệm về nó". Và rồi họ quyết định đến với nhau. Điều đáng ngạc nhiên là thời gian trôi đi nhưng tình cảm giữa họ vẫn không hề thay đổi. Họ vẫn luôn tôn trọng lẫn nhau, vẫn luôn là chỗ dựa vững chắc cho nhau và tình yêu giữa họ ngày càng sâu đậm. Thậm chí ngay cả những điều tưởng chừng như đơn giản nhất cũng có thể làm con tim họ rộn ràng bởi vì họ đang sống bên nhau rất hạnh phúc.
Tình yêu trong trái tim của người chồng chan chứa đến nỗi một ngày phép lạ đã xảy ra. Đêm ấy, khi đang đứng ngắm những vì sao trên trời, anh nhận ra rằng trong số đó có một vì sao sáng lấp lánh nhất. Tình yêu của anh mãnh liệt đến nỗi vì sao trên trời bắt đầu hạ xuống và trong phút chốc nằm gọn trong lòng bàn tay anh. Chỉ trong chốc lát, điều kỳ diệu tiếp theo lại xảy ra khi tâm hồn người chồng hòa quyện với vì sao. Niềm hạnh phúc trong anh trào dâng mãnh liệt khiến anh không thể không tìm gặp ngay người vợ để trao cho nàng vì sao sáng nhằm chứng tỏ tình yêu anh dành cho nàng. Nhưng khi nhận được vì sao trong tay, người vợ bỗng thoáng chút hoài nghi bởi tình yêu mà anh dành cho nàng quá to lớn và làm nàng choáng ngợp. Ngay lúc đấy, vì sao bỗng tuột khỏi tay nàng và vỡ tan thành hàng triệu mảnh nhỏ.
Giờ đây, người đàn ông năm xưa đã trở thành một ông lão già nua tiếp tục đi chu du khắp thiên hạ để chứng minh với mọi người về sự hư vô của tình yêu. Trong khi đó, ở nơi quê nhà là một bà cụ đẹp lão vẫn đang chờ đợi ông trở về trong dòng nước mắt nuối tiếc về một chốn thiên đường bà đã để tuột mất chỉ vì một khoảnh khắc ngờ vực. Đây chính là toàn bộ câu chuyện về cuộc đời của một người không tin vào sự tồn tại của tình yêu.
Vậy trong câu chuyện này, ai là người đã tạo ra kết cục đáng buồn đấy? Bạn có muốn tự lý giải đâu là điều sai lầm không? Sai lầm xuất phát từ phía người chồng khi anh ta cho rằng mình có thể trao tặng niềm hạnh phúc của mình cho vợ. Vì sao chính là biểu trưng cho hạnh phúc của anh ta, và anh ta đã sai lầm khi đặt niềm hạnh phúc của mình vào tay người khác. Trong khi đó, niềm hạnh phúc không bao giờ đến với chúng ta từ môi trường bên ngoài cả. Người đàn ông đã từng hạnh phúc vì anh đã biết yêu, điều này cũng tương tự với người phụ nữ. Nhưng ngay khi anh ta khiến người vợ phải chịu trách nhiệm đối với niềm hạnh phúc của mình thì nàng liền đánh vỡ mất vì sao vì nàng không thể chịu trách nhiệm đối với hạnh phúc đó.
Cho dù người vợ có yêu chồng thế nào chăng nữa thì nàng cũng không thể làm cho anh ta cảm thấy hạnh phúc bởi vì nàng không bao giờ có thể hiểu được những gì anh đang suy nghĩ. Nàng cũng không thể cảm nhận được những điều mà anh mong đợi do không hiểu được những mơ ước của anh.
Nếu một ngày bạn mang niềm hạnh phúc của mình để dâng tặng cho một người nào đó, sớm hay muộn cô ấy cũng sẽ làm nó tan vỡ. Hạnh phúc chỉ có thể nảy sinh và tồn tại từ cảm xúc của riêng bạn, là hoa thơm trái ngọt của tình yêu và là trách nhiệm của chính bạn. Chúng ta không thể khiến người khác chịu trách nhiệm đối với hạnh phúc bản thân, nhưng khi chúng ta tổ chức đám cưới ở nhà thờ, điều đầu tiên mà chúng ta làm lại là trao tặng nhẫn cưới cho nhau. Chúng ta trao cho nhau vì sao hạnh phúc với mong muốn rằng mình sẽ làm cho nửa kia được hạnh phúc và ngược lại. Tuy nhiên, bất kể tình yêu của bạn dành cho người đó nhiều chừng nào, bạn sẽ không thể trở thành mẫu người mà cô ấy hay anh ấy trông chờ ở bạn.
Đây cũng chính là sai lầm mà phần lớn chúng ta thường phạm phải ngay từ giai đoạn tìm hiểu ban đầu. Chúng ta thường trao tặng hạnh phúc của mình cho người mình yêu trong khi điều này lại hoàn toàn không có tác dụng gì cả. Chúng ta thề non hẹn biển trong khi bản thân không giữ được lời hứa, và thế là chúng ta tự gánh lấy thất bại trong tình yêu.
